دانش سخنرانی

تا به حال شنیده‌اید که می‌گویند شرط یادگیری ماندگار تمرین و تکرار است؟ سالیان سال انسان‌ها از تجربه‌ای که با استفاده از حواس شش‌گانه خود به دست می‌آوردند فنون و هنرهای مختلفی را می‌آموختند؛ اما اکنون تمرکز بیش‌تری روی جنبه‌های مختلف یادگیری صورت می‌گیرد و همه چیز از یک تجربه حسی فراتر رفته است. آموزش و یادگیری مهارت‌های مختلف نظیر شنا، موسیقی، نقاشی و ورزش‌های مختلف به تمرین نیاز دارد و در طول این تمرین و تکرار است که تجربه‌ها به دست می‌آیند. سخنرانی هم از این قاعده مستثنی نیست و برای یک ارائه موفق، روش تمرین سخنرانی مهم است.

سخنرانی بر خلاف سایر مهارت‌هایی که به صورت فردی می‌توانیم به سطح توانمندی خود پی ببریم به مخاطبانی نیاز دارد که بتوانند فن بیان و نحوه ارائه سخنرانی توسط ما را ارزیابی کنند. بسیاری از سخنرانان تمرین و تکرار را پیش از شروع سخنرانی بیهوده و غیرضروری می‌دانند؛ اما تمرین سخنرانی رمز بزرگ شدن و برقراری ارتباط بهتر با مخاطبان است. به علاوه برای داشتن سخنرانی مسلط تمرین و تکرار لازم است.

اگر صفر تا صد مراحل سخنرانی را پیش‌بینی کرده‌اید چند ساعت تا چند روز قبل از شروع جلسه با استفاده از روش تمرینی که در ادامه می‌خوانید کاملا ورزیده به استقبال مخاطبانتان بروید.

تسلط بیش‎تر با روش‌های تمرین سخنرانی

پیش از شروع تمرین، ابتدا لازم است بدانیم اصلا چرا باید مطالبی را که یک بار ملکه ذهن شده‌اند و تصور می‌کنیم به خوبی در ذهن ما تثبیت گشتند را با تمرین و تکرار دوباره بازگو کنیم؟

حذف عبارت‌های بیهوده و ادای بهتر کلمات با تمرین

خیلی وقت‌ها متن سخنرانی حاوی جملات و کلماتی است که معمولا هنگام بیان آن‌ها با مشکل تپق زدن در سخنرانی و گرفتگی زبان رو به رو می‌شویم. اصلا خیلی از کلماتی که در متن سخنرانی به کار رفته‌اند هنگام روخوانی آرام و بی‌صدا، به راحتی تلفظ می‌شوند اما وقتی که با صدای بلند آن‌ها را بیان می‌کنیم انگار ساختار کلمه عوض شده و همه چیز برای ما تازه و غریب می‌شود.

تمرین سخنرانی و کسب آمادگی پیش از شروع سخنرانی باعث می‌شود خیلی از این عبارات بیهوده را از متن حذف کنید و در کنار آن کلمات را با صدای بلند، کامل و واضح تلفظ نمایید.

اندازه‌گیری سطح انرژی سخنران با تمرین و تکرار

انرژی سخنران اولین چیزی است که مخاطب بدان توجه می‌کند. سخنرانی که با دلمردگی و خستگی روی صحنه بایستد عاملی می‌شود تا مخاطب بلافاصله از سایر افراد علت را جستجو کند. با صدای بلند سخنرانی کردن و شبیه‌سازی سخنرانی پیش از آغاز رسمی آن کمک می‌کند تا به سطح انرژی خود پی ببریم و آن را در صورت نیاز افزایش دهیم.

محاسبه زمان با تمرین سخنرانی

هر چه قدر که در زمینه فن بیان و سخنرانی باتجربه‌تر می‌شوید بهتر متوجه می‌شوید که برای یک سخنرانی ده‌ دقیقه‌ای چند کاراکتر لازم است، تعداد اسلایدها در سخنرانی چه طور باید باشد و با توجه به مقیاس زمانی سخنرانی سرعت خود را تنظیم کنید.

کاهش استرس با تمرین و تکرار

حتی یک بار تمرین بیش‌تر کمک می‌کند تا آشفتگی و ترس از سخنرانی در سخنران کم‌تر شود.

چه طور برای یک سخنرانی مسلط، تمرین کنیم؟

برای تمرین سخنرانی 60 ساعت وقت بگذارید یا به 60 دقیقه بسنده کنید، تفاوتی ندارد. هر چه قدر که می‌خواهید تمرین کنید قطعا به راهنما زیر نیاز دارید تا از زمانی که برای تمرین اختصاص داده‌اید بیش‌ترین استفاده را برده باشید:

• سخنرانی را دقیقا همان جایی که قرار است سخنرانی کنید تمرین کنید. در صورتی که امکان حضور در مکان را از قبل ندارید بد نیست فضایی مشابه را هماهنگ و همه چیز را شبیه‌سازی کنید
• ایستاده سخنرانی کنید و از نشستن پرهیز کنید. همه چیز در سخنرانی ایستاده شکل می‌گیرد. کم‌تر سخنرانی به صورت نشسته می‌تواند بر متن و مخاطبان خود تسلط داشته باشد
• از آنالیز مخاطبان قبل از سخنرانی غافل نشوید. آنالیز یک نفر بهتر از این است که بدون شناخت قبلی در سخنرانی حضور پیدا کنید
• به پوشش در سخنرانی بی‌توجه نباشید. از قبل برای ظاهر خود برنامه‌ریزی کنید و ببینید با لباسی که قرار است بپوشید تا چه حد احساس راحتی خواهید داشت
• یادداشت‌برداری را فراموش نکنید. وسط سخنرانی برای قاپیدن ایده‌های ناگهانی که به ذهنتان می‌رسد مکث نکنید
• همه چیز را تست کنید. کیفیت صدا، حالت‌ها و زبان بدن که از قبل برنامه‌ریزی کرده بودید، حرکات دست‌ها در سخنرانی و…تمام این عناصر از مقدمه تا نتیجه‌گیری به کارتان می‌آید
• وقت بگیرید. خودتان می‌توانید هنگام سخنرانی وقت یا زمان بگیرید اما بهتر است این کار را به فرد دیگری واگذار کنید. در زمانی که در نظر می‌گیرید وقفه‌های پیش‌بینی شده یا پیش‌بینی نشده را در نظر داشته باشید. اگر کسی زمان می‌گیرد به خوبی می‌تواند زمان گپ و گفت‌های خارج از بحث، خندیدن و مسائل حاشیه‌ای را اندازه‌گیری کرده و از این طریق در زمان‌بندی سخنرانی به شما کمک کند

هنگام تمرین سخنرانی نظر بخواهید!

شاید برای بخش‌های تخصصی، حرفه‌ای و علمی سخنرانی چندان نیازی به نظرسنجی افراد معمولی نباشد اما کل سخنرانی قطعا به یک مخاطب حواس‌جمع و دقیق نیاز دارد که درباره همه چیز از جمله تسلط سخنران بر مطالب نظر بدهد. چنین فردی باید در نظرسنجی‌ها کاملا عادلانه و صادقانه عمل کند و به این طریق کمبودها و ضعف سخنران را هنگام تمرین به او یادآوری نماید.

تمرین کردن در حضور یک یا تعدادی بیش‌تری مخاطب مزایا مختلفی دارد:

1. به شما نشان می‌دهد که ترفندهای شما برای افزودن شوخ‌طبعی و طنز به سخنرانی مفید واقع می‌شود یا احتمالا توسط مخاطبان نادیده گرفته می‌شود
2. آیا شیوه ارائه سخنرانی توسط شما می‌تواند توجه مخاطب را به شما متمایل سازد

قطعا هر نوع بازخورد مخاطبان هنگام تمرین سخنرانی مفید و ستودنی است؛ اما بازخوردهایی مثل “خوب بود”، “سخنرانی کاملی بود” و…چندان دردی از سخنران دوا نمی‌کنند. سخنران برای بهبود فن بیان خود به دیدگاه‌های جزئی‌تری نیاز دارد. لذا با استفاده از سوالات زیر از آن‌ها توضیحات بیش‌تری بخواهید:

1. کدام بخش از سخنرانی من برای شما جذاب‌تر و دوست‌داشتنی‌تر بود؟ چرا؟
2. کدام بخش به بهبود نیاز دارد؟
3. برای بهبود بخش‌های موردنظر شما در دفعات بعدی چه پیشنهاداتی دارید؟

تمرین سخنرانی با استفاده از ضبط صدا

ضبط صدا هنگام تمرین به شما کمک می‌کند تا همزمان ریتم، سرعت سخنرانی و وقفه‌ها را بسنجید. وقتی که صدای خود را هنگام تمرین ضبط کردید باید:

1. ببینید شنیدن کدام یک از جملات به گوش شما خوشایند است و کدام جمله بیهوده و مازاد به نظر می‌رسد
2. به کلمات پرکننده و تکه کلام‌ها در سخنرانی توجه کنید و ببینید به چه اندازه از آن‌ها استفاده می‌کنید
3. توجه کنید که چه مواقعی تپق می‌زنید
4. زمان کل سخنرانی را اندازه‌گیری کنید و بببینید بدون عوامل اضافه سخنرانی چه قدر باید طول می‌کشید. این عوامل قابل حذف کردن هستند؟

تمرین سخنرانی با استفاده از ضبط ویدیو

ویدیو قدرتمندتر از صدا و خیلی کامل‌تر می‌تواند نقاط ضعف و قوت سخنران را نمایان سازد. با بازبینی ویدیوها بعد از تمرین قادر خواهید بود:

1. ببینید زبان بدن و ژست شما در سخنرانی کارآمد بوده است یا نه؟
2. حرکات دست و بدن شما با سرعت ادا کلمات همخوانی دارد؟
3. چه قدر در طول سخنرانی لبخند زده‌اید؟
4. در طول سخنرانی به خاطر استرس یا هر عامل دیگری بی‌قرار هستید و یا احیانا حرکات دیگری در زبان بدن شما مشاهده می‌شود که برای کاربر گیج‌کننده باشد؟
5. تماس چشمی شما چه طور بوده است؟ البته با وجود مخاطبان محدودی که هنگام تمرین سخنرانی وجود دارد برقراری تماس چشمی دشوار است اما حداقل می‌توان حرکات محدود چشم نظیر بالا و پایین رفتن مردکم را زیر نظر داشت

تاریخ ثابت کرده است که بزرگ‌ترین کشف بشریت در کنار تمام آن چه که از زمان خلق آدم کشف شده، زبان است و بس. زبان بستری است که تصور و معنی تازه ای از جهان برای انسان آفرید و او را به درک معانی ارزشمند مفاهیم زندگی، عشق، زیبایی و علوم مختلف دیگر نائل کرد. علاوه بر نقش ارتباطی، زبان در تفکر نیز نقش قابل توجهی دارد و از فاکتورهای موثر در شکل‌گیری اندیشه ما است. بدین معنی که نحوه ادراک و توصیف فرد از جهان تحت تاثیر زبان او شکل می‌‌گیرد. قدرت انتزاع و تخیل نیز به میزان رشد زبان فرد بستگی دارد. به عبارتی، هر چه زبان فرد از رشد بیشتری برخوردار باشد تفکر انتزاعی او به مراتب بهتر است. بنابراین انتخاب نوع واژگانی که فرد یا سخنران به زبان می‌آورد ( عناصر زبان در سخنرانی) کاملا به قدرت زبانی او بستگی دارد.

این که سخنران از پیچیده و سخت‌ترین کلمات در دایره لغات خود استفاده کند یا اتفاقا کلمات آشنا و متداولی را برگزیند فرقی ندارد؛ این عناصر زبان در سخنرانی و فن بیان سخنران در بیان کردن واژگان هستند که به تجربه خوب یا بدی را برای مخاطب رقم می‌زنند. حتما شما هم شاهد تفاوت بیان یک مطلب مشترک توسط دو نفر بوده‌اید که احساس کنید یکی همین مطلب را خیلی بهتر از دیگری تفهیم می‌کند. علت این برتری در انتقال مفاهیم همان عناصر زبان در سخنرانی هستند که همه ما بدون این که با آن‌ها آشنایی داشته باشیم هر روز در مکالمات خود این فاکتورها را حس می‌کنیم.

برای این که بهتر و بیش‌تر از گذشته با قدرت زبان و معجزه آن در سخنرانی آشنا شوید راهنما امروز را تحت عنوان فن بیان واژگان هنگام سخنوری یا سخنرانی آماده کردیم. همراه دانشگاه زندگی بمانید.

معرفی عناصر زبان در سخنرانی و فن بیان واژگان

زبان منعطف‌ترین ابزار در دست یک سخنران است. شاید بخشی از ظاهر و ارائه سخنرانی از جمله حرکات دست سخنران محدود و از پیش تعیین شده باشند. مثلا کسی نتواند در طول ده سال آینده یک حرکت جدید ابداع کند و عنصر جدیدی به حرکت دست‌ها اضافه کند؛ اما در زبان و بخش‌های گفتاری که شامل بیان واژگان می‌شود همه چیز سیال و در حال تغییر است.

معرفی عنصر شفافیت و وضوح در زبان

مهم‌ترین بخش زبان همان وضوح یا شفافیتی است که به سخنران یا گوینده این اطمینان را می‌دهد مخاطب متوجه مضامین و مقصود ما شده است. جالب است بدانید زبان به همان اندازه که ابزار انتقال پیام و مفاهیم ما می‌باشد می‌تواند مشکل‌ساز شود. مثلا اگر یک کلمه دومعنایی باشد یا واژگان با توجه به تقابل یا تشابهی که دارند در جایگاه درستی به کار برده نشودن می‌توانند عامل سوتفاهم و سوبرداشت مخاطبان شود. مثلا در جمله” من تو را بیشتر از او دوست دارم” این تشابه و این دوپهلویی عاملی است که با عنصر شفافیت در تضاد است. این جمله از دید هر یک از مخاطبان می‌تواند معنا مختلفی داشته باشد و به طور کلی دو برداشت از آن می‌شود:

• من تو را بیشتر از مقداری که او تو را دوست دارد، دوست دارم
• من بیشتر از این که او را دوست داشته باشم، تو را دوست دارم

همین حالت در جمله “زن آموزگار را دیدم” به وجود می‌آید که می‌تواند دو معنا زیر را داشته باشد:

• زنی را که شغلش آموزگاری بود دیدم.
  زنی را که همسر یک مرد آموزگار بود دیدم

عنصر اقتصاد در انتخاب واژگان

یکی دیگر از باورهای اشتباه میان سخنرانان این است که در عناصر زبان در سخنرانی تصور می‌کنند هر چه تعداد کلمات بیش‌تر باشد اثرگذاری بیش‌تر است؛ در حالی که در سخنرانی همه چیز کاملا برعکس می‌شود و زمانی که سخنرانی به خاطر کلمات بیش‌تر به درازا بکشد قطعا مخاطبان خسته و کسل می‌شوند.

برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی توصیه می‌کنیم در استفاده از کلمات کاملا اقتصادی عمل کنید. به این شکل که برای بیان منظور و مقاصد خود به متعادل‌ترین حجم از کلمات بسنده کنید. یکی از عواملی که باعث زیاده‌روی در استفاده از کلمات می‌شود سطح علمی سخنرانی است. مثلا گاهی سطح علمی مخاطبان به اندازه‌ای است که ما را از ذکر جزئیات و توضیحات بیش‌تر بی‌نیاز کند و به این ترتیب حجم کلمات کاهش یابد.

“حریم حرفه‌ای” در سخنرانی

عناصر زبان در سخنرانی همیشه به لحن، ریتم و فرکانس صدا سخنران نمی‌پردازند. بخش دیگری که برای حفظ احترام دوجانبه بین مخاطبان و سخنران باید مورد توجه خاص ما قرار گیرد “حریم حرفه‌ای” است. بر اساس این عنصر استفاده از شوخ‌طبعی در سخنران بستگی به تیپ‌های مختلف سخنرانی که قبلا معرفی شد حدود خاصی پیدا می‌کند.

زبان مبهم/ اصطلاحات در سخنرانی

اصطلاحات و زبان مبهم یا غیرشفاف هر دو کاملا به هم مرتبط هستند. منظور از زبان مبهم استفاده از واژگانی است که برای اغلب مخاطبان غیرقابل فهم است. فرض کنید در کنفرانسی قرار دارید و سخنران در حال سخنرانی است: این روزها ممکن است بلافاصله بعد از رسیدن به منزل و زمان استراحت پتشی را در نواحی مختلف بدن خود مشاهده کنید…

کلمه “پتشی” به همان اندازه که برای برخی نام‌آشنا است برای برخی نیز غریب و مبهم است. این در حالی است که اغلب مردم معنی خونریزی‌های سطحی زیر پوست را می‌دانند و حتی با آن بارها رو به رو شده‌اند؛ اما وقتی سخنران زبان مبهمی را برای ارائه سخنرانی خود انتخاب می‌کند این مشکلات به وجود می‌آید.

سخنرانان هنوز هم می‌توانند از زبان مبهم شامل اصطلاحات تخصصی و خاص استفاده کنند که برای همه آشنا نیست؛ اما موظف است توضیحات مختصری درباره کلمات ارائه دهد.

بخش بعدی کلمات و اصطلاحات خاص یک صنف هستند؛ مثل واژگانی که توسط یک صنف خاص نظیر وکلا یا مهندسان مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشکل در سخنرانی زمانی به وجود می‌آید که سخنران تصور می‌کند اصطلاحات خاص مربوط به یک رشته جهانی است! یکی از مثال‌های رایج که باعث ابهامات زیادی در مخاطبان می‌شود همین سرواژه‌هایی می‌باشند که برای کلمات ترکیبی و در هر رشته ساخته می‌شود؛ مثل نشانگان یا سندرم پس از فلج اطفال یا Pps.

در سخنرانی‌های سیاسی هم همین موقعیت ایجاد می‌شود و بسیاری از قراردادها یا عهدنامه‌ها با سرواژه‌های مختلفی مثل “برجام” مشخص می‌شوند. این رو در موقعیت‌های مختلف باید عناصر زبان در سخنرانی را با دانش و آگاهی مخاطبان به کار ببریم.

عنصر قدرت کلمات در سخنرانی

قدرت کلمات همان توانایی سخنران در قانع کردن مخاطب برای شکل‌گیری کوچک‌ترین تغییر در گرایش، عملکرد و عقاید او می‌باشد. نمونه‌های زیر شاهد خوبی هستند تا بدین وسیله به برای زبان قدرتمند یک سخنران در سخنرانی پی ببریم:

• درخواست مستقیم: این که از دیگران بدون حاشیه درخواست کنیم تغییراتی در رفتار خود ایجاد کنند
• توافق: طرفین بر اساس یک توافق دوطرفه برای انجام کاری با هم عهد می‌بندند
• ایجاد انگیزه: بدون درخواست مستقیم و به صورت کاملا غیرمستقیم در طرف مقابل برای انجام کاری انگیزه ایجاد کنیم

در مقابل در صورتی که رفتارهای زیر را در سخنران مشاهده کردید می‌توانید به زبان ضعیف او پی ببرید:

• دو دل بودن: که نشان می‌دهد سخنران حرف‌های خود را باور ندارد
• تاکید بیش‌از حد روی هر بخش: که خیلی زود مخاطب را خسته می‌کند
• تلاش سخنران برای زیرسوال بردن شایستگی یا صلاحیت دیگران که نشانه ضعف زبان او در سخنرانی است

حرف زدن یکی از ساده‌ترین و پیش‌پاافتاده‌ترین مهارت‌های زندگی است که هر فرد در طول دوران حیات خود کسب و با آن رشد می‌یابد. اما چند درصد اطرافیان ما قادر هستند لب‌تر کنند و با چند جمله‌ی ساده ما را جادو کنند؟ چند نفر اطراف ما پیدا می‌شود که قدرت جذب کردن دیگران را با فن بیان خود داشته باشد؟

در دنیای واقعی هیچ کس با استعداد ذاتی حرف زدن و خصوصا جذاب صحبت کردن متولد نمی‌شود. مهارت‌های فن بیان و سخنرانی از جمله اموری هستند که پشتکار و اصرار زیادی می‌طلبند؛ چون کاملا اکتسابی هستند و هرگز بدون تمرین به دست نمی‌آیند.

فکر می‌کنید چه عواملی باعث جذب کردن دیگران می‌شود و چه طور جذاب صحبت کنیم؟

ما در دانشگاه زندگی با تکیه بر تجربیاتی که در این سال‌ها کسب کرده‌ایم و مروری بر نمونه‌های عینی در بحث فن بیان، نکاتی را گردآوری نمودیم که در ادامه با شما به اشتراک می‌گذاریم. شما را به خواندن ادامه‌ی این مطلب دعوت می‌کنیم.

جذب کردن دیگران با فن بیان: چه طور جذاب صحبت کنیم؟

برای جذاب‌تر بودن هر کسی ترفند خودش را دارد؛ اما اینکه چه طور جذاب صحبت کنیم اصول و قواعد خاصی دارد که در بحث فن بیان دائما بدان پرداخته می‌شود.

جذب کردن دیگران با تقسیم‌بندی جملات در سخنرانی

هر گفتگویی که به صورت روزمره انجام می‌دهید، حتی گفتگوهای دونفره مختصر در حکم سخنرانی برای هر نفر هستند. سخنرانی را چگونه می‌پندارید؟ درباره سخنرانی چه تصوری دارید؟

سخنرانی را بهتر است به جای هر موجود یا شی دیگری، یک کتاب تصور کنید. هر کتاب فهرست مجزا و طبقه‌بندی شده‌ای دارد که به خواننده در یافتن صفحات مختلف کمک می‌کند. اگر قرار باشد حجم یک کتاب بدون عنوان‌بندی و فهرست در کنار هم قرار بگیرد چیزی جز سرگردانی خواننده نداشت.

سخنرانی هم دقیقا همین حالت را دارد. اگر کتاب سخنرانی را باز کنید و بدون هیچ مقدمه‌ای به اطلاعات پراکنده و بی‌نظمی برسید که هیچ انسجامی ندارند چه می‌کنید؟

جمله‌بندی‌های آگاهانه و اصولی یکی از راه‌های ابتدایی جذب کردن دیگران با فن بیان است. گوینده‌ای که سعی دارد جملات زیادی را با سرعت و شتابزدگی به مخاطبش تحویل دهد تنها در خسته کردن و دلزدگی مخاطب است که موفق می‌شود.

برای آشنایی بیش‌تر با نحوه سکانس بندی در سخنرانی توصیه می‌کنیم به مطالب اخیر دانشگاه زندگی رجوع کنید. قبلا در دانشگاه زندگی آموزش داده‌ایم که هر جز از جمله چه طور می‌تواند به سکانسی جداگانه تبدیل شود تا علاوه به انتقال مناسب پیام، مخاطب را مجذوب سخنران کند.

گفتنی است سخنرانی‌هایی که بخش‌های مختلف آن سکانس‌بندی نشده‌اند اگر با فنون زبان بدن سخنران تلفیق شود سردرگمی بیش‌تری برای مخاطب به همراه دارند.

جذب کردن مخاطب با ذکر جزئیات ضروری

در حالی که همواره سخنران را از پرداختن به آمار و ارقام خسته‌کننده‌ای که جز سردرگمی برای مخاطب چیزی ندارد نهی می‌کنیم برخی از اعداد برای جذب کردن مخاطب با فن بیان ضروری هستند. خیلی از اوقات مخاطب برای اعتماد کردن به اطلاعاتی که توسط مخاطب به او ارائه می‌شوند به ذکر آمار و مشاهده‌ اسنادی نیاز دارد تا سریع‌تر ابهاماتش رفع گردد.

برای ماندگار شدن اطلاعات در ذهن مخاطب و جلوگیری از خستگی زودرس او اطلاعات جزئی دقیق را پررنگ‌تر و برجسته کنید.

جذب مخاطب به زبان مخاطب

جذب کردن دیگران با فن بیان گاهی امری بسی دشوار است. زبان مخاطبان مهم‌ترین فاکتوری است که قابل‌فهم بودن یا نبودن سخنرانی را تعیین می‌کند.

برای این که جذابیت بیش‌تری به گفتار خود اضافه کنید پیش از هر چیز به دایره لغت خود دقت کنید. اگر قبل از سخنرانی آنالیز مخاطبانرا انجام داده باشید به خوبی می‌توانید دانش خود را با سطح علمی آن‌ها هماهنگ کنید.

خیلی وقت‌ها مخاطب با یک کلمه‌ ساده و بدون تکلف است که جذب سخنران می‌شود. در عین حال اصطلاحات غامض و جملات پیچیده از جذابیت فن بیان سخنران می‌کاهند.

جذب مخاطب با کشف زمینه‌های مشترک

سخنران با ذکاوت آن کسی است که بتواند زمینه‌های مشترکی که هم خودش و هم مخاطب یا مخاطبان بر آن اتفاق نظر دارند را کشف کنند. به عنوان مثال در جمعی که شاید تحصیلات آکادمیک شما با مخاطبان تفاوت زیادی داشته باشد زمینه‌های اعتقادی یا سیاسی شما می‌تواند باعث نزدیکی و همدلی بیش‌تر شود.

خیلی از اوقات این زمینه‌ مشترک می‌تواند ساده‌تر از مسائل سیاسی اخلاقی باشد. مثلا در شهر دیگری سخنرانی می‌کنید که به نحوی با مردم آن جا و قومیت‌ها ارتباط دارید. همین نزدیکی محل تولد خودتان یا ارتباط نسبی شما با این منطقه می‌تواند زمینه‌ی مشترکی برای مباحث مختلف باشد. مباحثی که از شما یک سخنران با جذبه می‌سازند.

جذب مخاطبان با داستان‌های شخصی

خیلی از سخنرانان مایل نیستند تجربیات و اتفاقات در زندگی شخصی خود را با جمعیت زیادی که به عنوان مخاطب مقابل او نشسته‌اند در میان بگذارد. با این حال داستان‌سرایی خصوصا برای داستان‌های شخصی می‌تواند فرم اصلاح‌شده یا تغییریافته‌ی تجربیاتتان باشد.

داستان‌سرایی خیلی از نیازهای اساسی سخنرانی را جبران می‌کند. مثلا طنز در سخنرانی برای تغییر حال و هوای سخنرانی ضروری به نظر می‌رسد. داستان‌های شخصی اگر با ظرافت خاصی روایت شوند می‌توانند حامل پیام‌های طنز نیز باشند.

حتی اگر ذکر و بازگویی داستان‌های شخصی در سخنرانی را نمی‌پسندید حتما با داستان‌های تحریف‌شده و نه چندان واقعی خود به داستان‌سرایی بپردازید.

جذب مخاطبان با عناوین نام‌آشنا

برخی از عناوین و کلمات معنای مشخصی که در لغت‌نامه ثبت شده باشد ندارند؛ اما در محاوره بسیار کاربرد دارند. مثلا در جمله‌ی “فلانی عجب چرچیلی است” دقت کنید؛ همان طور که در بث فن بیان وینستون چرچیل اشاره کرده بودیم این اصطلاح میان مردم به خاطر سیاتمداری خاص چرچیل معروف شده است. وقتی این واژه را به کسی نسبت دهیم از توضیحات و جملات اضافی طولانی بی‌نیاز می‌شویم.

از این عناوین نام‌آشنا و اصطلاحات یک‌کلمه‌ای در سخنرانی غافل نباشید. به کار بردن این عناوین به شدت مخاطب را مجذوب انتخاب هوشمندانه و ذکاوت شما می‌کند. به علاوه او را برای دریافت اطلاعات بیش‌تر از سوی شما مشتاق‌تر خواهد کرد.

فن بیان را کلیک کنید

تا به حال ترفندهای زیادی برای شناخت دروغگوها با استفاده از فن بیان معرفی کردیم اما آیا می‌دانستید خود سخنران یا کسی که در حال نطق است نیز ممکن است گناه‌های بزرگ‌تر و جبران‌ناپذیری مرتکب شود که تمام مهارت‌های او را در ارائه سخنرانی تحت شعاع قرار دهد؟

اشتباهات و پرتگاه‌های زیادی در طول سخنرانی وجود دارد که سخنران با کوچک‌ترین خطایی در لبه‌ی آن‌ها قرار می‌گیرد و هر لحظه امکان سقوط او وجود دارد. مثلا همین کلمات پرکننده از اشتباهات مهلک در سخنرانی هستند که اگر به صورت مکرر توسط مخاطب دیده و شنیده شوند کم کم سطح توجه او را کاهش می‌دهند. اما به جز این موارد برخی از گناهان دیگر هستند که به عنوان یک سخنران باید از آن‌ها دوری کنید مبادا مخاطب از شما روی برگرداند.

آن چه در ادامه می‌خوانید حاصل تجربیات سخنرانان حاذق و کارکشته در امور سخنرانی و فن بیان است که امروز در دانشگاه زندگی گردآوری و در اختیارتان قرار گرفته است.

7 گناه بزرگ در ارائه‌ سخنرانی که باید از آن‌ها دوری کنید

اگر به اشتباهات رایج در سخنرانی فکر کنید احتمالا لیست بلندبالایی تهیه می‌شود که شمارش آن‌ها زمانبر می‌شود؛ اما برخی از اشتباهات مهلک‌تر و سخت‌تر از این هستند که بخواهیم از آن‌ها چشم‌پوشی کنیم:

گناه اول در ارائه سخنرانی: کاهلی و تنبلی سخنران

سخنرانی کردن چه میان جمعیت در سالن سمینار و همایش باشد و چه سخنرانی در محیط آزاد و با جمعیت کوچک‌تر باشد فعالیتی است که به تلاش فیزیکی و تقلای روحانی سخنران نیاز دارد. با این حال هنوز بسیاری از افراد ندانسته پای در مسیر سخنرانی می‌گذارند و بدونکسب آمادگی برای سخنرانی وارد این حیطه‌ی حساس و پرزحمت می‌شوند.

تنبلی و کاهلی مرضی است که گاه به گاه گریبان‌گیر همه‌ی ما می‌شود. برای دوری از آن راه‌های متعددی پیشنهاد می‌شود؛ اما نکات زیر را به صورت اختصاصی برای سخنرانانی پیشنهاد می‌کنیم که به خاطر همین موضوع معمولا در مسیر خود از پیشرفت بازمی‌مانند:

قبل از برگزاری سخنرانی حتما در دوره‌های آموزشی شرکت کرده یا از کتاب‌هایی با این موضوع استفاده کنید

از تجربیات دیگران استفاده کنید. مطالبی که در دانشگاه زندگی و در قالب تحلیل سخنرانی‌ها (مثل فن بیان بیل کلینتون یا نگارش متن سخنرانی به سبک باراک اوباما) منتشر می‌شوند در این زمینه راهنمای خوبی خواهند بود

به جز این موارد، درک این که موفقیت شما در سخنرانی چه تاثیراتی می‌تواند در موفقیت شغلی یا جایگاه شما در محیط کاری داشته باشد بیش از هر چیز دیگری به دوری از کاهلی یا تنبلی در آمادگی برای سخنرانی کمک می‌کند.

گناه دوم در ارائه سخنرانی: حسد

کاراکتر یک سخنران حسود با این تفکر شکل می‌گیرد که هر سخنرانی موفقی قطعا با شانس همراه بوده است یا سخنران آن سخنرانی فردی ماهر و توانمند در نطق و فن بیان زاده شده است!

ارائه سخنرانی کار پر پیچ و خمی است. حتما شما هم هنگام مشاهده یک سخنرانی موفق از دوستان و اطرافیانتان شنیده‌اید که طرف سخنران به دنیا آمده است، خیلی خوش‌شانس است، خیلی راحت می‌تواند مقابل این جمعیت صحبت کند یا این که من هیچ وقت در سخنرانی به پای چنین کسی نمی‌رسم و…

هر فردی با توانایی‌های مشخصی در صحبت کردن زاده می‌شود و این توانایی‌ها از همان سنین کودکی و تحت تاثیر محیط و خانواده رشد می‌یابد. اما این تفکرات درباره فن بیان و توانمندی در صحبت کردن به مرور زمان اعتماد به نفس را از افراد می‌گیرد و کم کم خود واقعی آن‌ها را پشت حس حسادت نسبت به سایر سخنرانان محو می‌کند. چنین افرادی حتی اگر پای در مسیر سخنرانی بگذارند هم موفق نخواهند بود؛ چون:

• به جای این که نمونه اصلی خلاقانه خود را به نمایش بگذارند داستان‌ها و نقل‌قول‌‌ها را از سایر سخنرانان می‌دزدند
• اسلایدهای پاورپوینتی که در سخنرانی به کار می‌برد کپی‌برداری از سایر سخنرانان است
• حالات صورت، ژست‌ها و شیوه ایستادن و صحبت کردن آن‌ها در طول سخنرانی مخاطب را به یاد سخنرانان دیگر می‌اندازد

گناه سوم در ارائه سخنرانی: طمع

یکی دیگر از اشتباهات نابخشودنی سخنرانان در طول سخنرانی طمع آن‌ها برای جلب نظر مخاطبان با استفاده از هر راهی است که به ذهنشان می‌رسد!

عمده سخنرانان سعی دارند با استفاده از حرکات بدن در سخنرانی نه تنها افراد حواس‌پرت را به سمت خود متمایل سازند بلکه سایر مخاطبان را نیز محو خود کنند؛ اما این ترفند همیشه نتیجه‌ی مثبت و قابل انتظار ما را ندارد.

طمع سخنران برای این که تک تک افراد حاضر در سالن به او توجه کنند در بسیاری از مواقع بی‌فایده است؛ چون حداقل یک نفر وجود دارد که به دلایلی مثل خستگی نتواند ثانیه به ثانیه سخنرانی به شما نگاه کند و از شما چشم برندارد.

توصیه می‌کنیم رویکردهای خود را برای ارائه سخنرانی جذاب طوری که مخاطبان انگشت به دهان بمانند تغییر دهید. مثلا به جای استفاده از حرکات تند و تیزی که فقط تعجب مخاطب را برمی‌انگیزد از نمونه‌های عینی استفاده کنید. به عنوان مثال اگر درباره‌ی ساز و کار سوخت در یک خودروی رده متوسط داخلی صحبت می‌کنید می‌توانید ماکت همان قسمت را همراه داشته باشید و در طول سخنرانی با تکیه بر آن توضیحات خود را ارائه دهید.

یکی دیگر از نشانه‌های طمع سخنران زل زدن به مخاطبان است. مثلا سخنران برای این که استانداردهای تماس چشمی در طول سخنرانیرا رعایت کرده باشد چند ده ثانیه به بخش خاصی از سالن و تعدادی از مخاطبان خیره می‌شود. این کار شاید در نگاه اول منطقی و کارآمد به نظر برسد اما در درازمدت مخاطب را معذب می‌کند.

گناه چهارم در ارائه سخنرانی: شکم‌پرستی سخنران

یکی دیگر از رویکردهای تکراری اما مهم و حائز اهمیت بین سخنرانان پیروی از این شعار است: هر چه بیش‌تر بهتر! دقیقا مثل فرد شکم‌پرستی که به کم راضی نمی‌شود!

چنین سخنرانی معتقد است اسلایدهای بیش‌تر، مثال‌های بیش‌تر، اعداد و ارقام بیش‌تر و جزئیات و توضیحات مفصل‌تر همواره به ارائه سخنرانی و بهتر شدن آن کمک می‌کنند. با این حال چنین رویکردی در سخنرانی همیشه جواب نمی‌دهد. چنان چه که قبلا هم گفته‌ایم خیلی از مواقع شما مجبور هستید با مدیریت یک سخنرانی کوتاه تمام مفاهیم و داده‌های خود را به مخاطبان ارائه دهید و در چنین مواقعی چنین رویکردی ابدا جوابگو نیست.به علاوه تحقیقات شناختی نشان داده است که ظرفیت جذب اطلاعات میان افراد بالا نیست و در زمان مشخصی اطلاعات زیادی را نمی‌توان به ذهن تزریق کرد.

یکی از همین خطوط قرمز در سخنرانی شناخت ظرفیت مخاطبان است. اگر شناخت کافی از آن وجود نداشته باشد همین ظرفیت پایین در درک اطلاعات هم بیش‌تر کاهش می‌یابد.

ما را در سایت www.daneshgahezendegi.com دنبال کنید 

بارها و بارها در زندگی روزمره شاهد موقعیت‌هایی بوده‌اید که شما را دچار شک و تردید عجیبی کرده است. همین که حرفی زده باشید اما احساس کنید مخاطب برعکس متوجه شده  و شما را با رفتارش سردرگم کرده است. تا این جا که بابت برداشت اشتباه مخاطبتان مردد می‌شوید و این احساس در رفتارتان نمود می‌یابد. یا این که احتمالا شما هم از این “فکر کردم”های تکراری خسته شده‌اید؛ مثل این که “فکر کردم منظورم را متوجه نشده است” یا “فکر کردم دچار سوتفاهم شده باشد” و…این موقعیت‌ها و سایر موقعیت‌های مشابه شامل درگیری ذهنی بسیاری از ما با معضل شفافیت در سخنرانی است. معضلی آشنا که با تمام پیچیدگی‌هایش راه حل دارد.

در بررسی پدیده توهم شفافیت در سخنرانی همان طور که گفته شد فرد آگاهی افراد را نسبت به حالات خود خیلی بیش‌تر از آن چه که هست ارزیابی می‌کند. در توهم شفافیت مقصود حالات داخلی افراد مثل احساسات او نظیر ترس، ناراحتی، هیجان و …می‌باشد.

موقعیت‌های مشابهی از توهم شفافیت در زندگی شخصی هم رخ می‌دهد. مثلا در حال خوردن یک غذا یا نوشیدن نوشیدنی خاصی هستید که عشق خاصی بدان می‌ورزید یا در مقابل از خوردن آن نفرت دارید فکر می‌کنید سایر افراد حاضر در دور میز بیش از خود شما این حس عشق یا نفرت را احساس می‌کنند. یا اگر برای یک مصاحبه شغلی یا مثلا مطرح کردن درخواست افزایش حقوق عصبی، مضطرب و نگران هستید حس می‌کنید طرف مقابل خیلی زود از حس شما آگاهی پیدا کرده و این موضوع روی دیدگاه رئیس یا فرد مصاحبه‌کننده نسبت به شما اثر منفی می‌گذارد.

اگر درگیر این معضل شده‌اید با این تصور که باید تا آخر با این تصور دست و پنجه نرم کنید خودتان را عذاب ندهید! بخش دوم این سری آموزشی کمک می‌کند تا به سادگی بر ترس و توهمات خود غلبه کنید.

بررسی معضل توهم شفافیت در سخنرانی و ترس سخنرانان

سخنرانی عمومی می‌تواند یک تجربه عظیم احساسی برای هر فرد باشد. به همین دلیل است که هر عامل مرتبط با روح و روان سخنران می‌تواند به اشکال مختلف به فرآیند سخنرانی آسیب بزند.

توهم شفافیت چه طور چارچوب ذهن سخنران را بر هم می‌زند؟

اگر ذهن سخنران را یک چارچوب سازماندهی شده در نظر بگیریم که با مطالب طبقه‌بندی شده منظم شده است، توهم شفافیت در سخنرانی همچون تیر خانمان‌براندازی است که کل این نظام را بر هم می‌زند؛ اما چه طور؟

ایجاد شور و هیجان افراطی سخنران

گیلویچ و صوفیسکی در ادامه تحقیقات خود بعد از کشف این واکنش ذهنی در افراد تصمیم گرفتند ببینند آیا توهم شفافیت روی سخنرانان هم که زمینه کاریشان آن‌ها را مستعد آسیب می‌کند تاثیر می‌گذارد یا نه. پاسخ همان طور که انتظار می‌رفت مثبت بود.

در طول سخنرانی، سخنران‌هایی که مغلوب این حس می‌شوند به سمت واکنش‌های منفی پیش می‌روند. به این شکل که سخنران نمی‌تواند مشکلات سخنرانی و مدیریت آن‌ها را بر عهده بگیرد، عصبانی می‌شود و با توهم شفافیت بر عصبانیتش افزوده می‌شود. این حالت چرخه‌ای است که با یک روند تصاعدی تسریع می‌گردد.

خجالت‌زدگی افراطی بابت اشتباهات کوچک

فرض کنید بابت یک اشتباه کوچک در طول سخنرانی تپق زده‌اید، مطلب را جا به جا منتقل کردید و …همه سخنرانان در این شرایط احساس خجالت‌ می‌کنند؛ مثلا خود را سرزش می‌کنند که چرا مرتکب این اشتباه شده‌اند یا این اشتباه از آن‌ها بعید بوده است.

این شرایط هم باعث می‌شود سخنران تصور کند اشتباهاتش بیش از پیش دیده شده و بدتر خجالت‌زده شود. پر واضح است تا زمانی که دو بخش اساسی و واضح در طول سخنرانی با هم اشتباه نشوند غالب مخاطبان از اشتباهات مختصر شما غافل می‌مانند.

اجبار سخنران به عذرخواهی‌های مکرر از مخاطبان

تحت تاثیر شرایط ایجاد شده هر سخنرانی بالاخره مجبور می‌شود عذخواهی کند. این نوع عذرخواهی غالبانه ناشیانه و غیرحرفه‌ای است چون بسیاری از مخاطبان از علت آن اطلاعی ندارند.

مدیریت و غلبه بر توهم شفافیت در سخنرانی

توهم شفافیت هر چه که باشد مثل سایر مشکلات نظیر اثر نورپردازی در سخنرانی راه چاره دارد.

شاید مهم‌ترین راهکاری که برای مبارزه با این مشکل پیشنهاد می‌شود آگاهی‌بخشی به سخنران برای آشنایی بیش‌تر با این معضل باشد. به نظر می‌رسد هر چه که سخنران با این موضوع بیش‌تر آشنا باشد اعتماد به نفس بیش‌تری پیدا می‌کند تا این که همزمان اضطراب خود را پایین بیاورد و کیفیت سخنرانی‌اش بالا برود.

تاثیر توهم شفافیت بر مخاطبان در سخنرانی

ایراد سخنرانی یک فرآیند دو طرفه است که همزمان روی سخنران و بیننده یا شنونده اثر می‌گذارد. بر خلاف آن چه به نظر می‌رسد مخاطبان هم به اندازه سخنران از توهم شفافیت در سخنرانی تاثیر می‌پذیرند:

سرخوردگی و ناامیدی مخاطب

تصور کنید مخاطبی را که با دیدن واکنش‌های شما تصور می‌کند از نشستن روی صندلی و تماشا شما نتیجه نمی‌گیرد. این حالت به مرور زمان مخاطب را دچار ناامیدی می‌کند و هر چه بیش‌تر بگذرد باعث می‌شود یک استرس داخلی بابت این اتلاف وقت در وی شکل بگیرد. از آن جایی که سخنران هم متوجه این استرس نمی‌شود مخاطب تصور می‌کند مورد بی‌توجهی قرار گرفته است و به زودی محل سخنرانی را ترک خواهد کرد.

بازخوردهایی که هرگز ابراز نمی‌شوند

خیلی از بازخوردهایی که سخنرانان دریافت می‌کنند مستقیم نیست. در بسیاری از مواقع از نظرات حاضران بعد از سخنرانی، در صفحات اجتماعی و یا به صورت مکاتبه‌ای اطلاع می‌یابیم. یکی از دلایل عدم گرفتن بازخورد از مخاطب در طول سخنرانی همین استرسی است که به واسطه توهم شفافیت در ظاهر سخنران شکل می‌گیرد و مانع از ابراز بازخورد توسط شخص مخاطب می‌شود.

مقالات بیشتر فن بیان را کلیک کنید